روایت خاموش از یک جنایت تاریخی

احیای بقیع، نه صرفاً یک مطالبه مذهبی شیعی، بلکه حرکتی فرهنگی تمدنی برای بازگرداندن احترام به میراث مشترک اسلامی است. این مطالبه ریشه در عقلانیت دینی، وجدان تاریخی و عواطف انسانی دارد و باید با گفت‌وگو، آگاهی‌بخشی و وحدت‌گرایی پیگیری شود.
به گزارش ایثارآنلاین تخریب قبور حضرات ائمه معصوم بقیع علیهم السّلام یکی از دردناک‌ترین و پرمناقشه‌ترین وقایع در تاریخ معاصر جهان اسلام است که بازتابی از یک نگاه سطحی و خشونت‌محور به میراث اسلامی است. قبرستان بقیع، محل دفن چهار امام بزرگ شیعه، حضرات امام حسن مجتبی، امام زین‌العابدین، امام محمد باقر، و امام جعفر صادق علیهم السّلام است. این مکان نه‌تنها جایگاه بزرگان دین، بلکه نماد وحدت تاریخی مسلمانان حول محور اهل‌بیت حضرت پیامبر ختمی‌مرتبت(ص) محسوب می‌شود.

در هشتم شوّال سال 1344 هجری قمری، عوامل وابسته به جریان وهابی با توجیهاتی چون «مبارزه با شرک»، قبور مطهر ائمه و دیگر بزرگان صدر اسلام را با خاک یکسان کردند. این اقدام خلاف نصوص قرآنی و روایات نبوی صورت گرفت؛ چرا که قرآن، تعظیم شعائر الهی را نشانه تقوای قلب می‌داند و سیره پیامبر اکرم(ص) نیز پر از نمونه‌هایی از احترام به قبور مؤمنین است.

از منظر علم تاریخ و انسان‌شناسی دینی، احترام به قبور بزرگان نه‌تنها منجر به شرک نمی‌شود، بلکه بستری برای اتصال نسل‌های امروز با هویت و باورهای اصیل دینی است. تخریب بقیع، در واقع تخریب حافظه جمعی امت اسلام و قطع ارتباط عاطفی ـ معنوی با سرچشمه‌های اصیل هدایت است، در حالی که آثار باستانی تمدن‌های مادی در سراسر دنیا با احترام و حفاظت نگهداری می‌شوند، چگونه است که بقعه‌های ائمه اطهار علیهم السّلام و نیکان دین، قربانی برداشت‌های تنگ‌نظرانه و غیرعلمی شوند؟

احیای بقیع، نه صرفاً یک مطالبه مذهبی شیعی، بلکه حرکتی فرهنگی تمدنی برای بازگرداندن احترام به میراث مشترک اسلامی است. این مطالبه، ریشه در عقلانیت دینی، وجدان تاریخی و عواطف انسانی دارد و باید با گفت‌وگو، آگاهی‌بخشی و وحدت‌گرایی پیگیری شود.

دکتر محمدعلی فقهی، کارشناس مسائل اسلامی، به بررسی تاریخچه تخریب مزار ائمه بقیع پرداخته است؛

اولین پرسش این است که تخریب قبور اهل‌بیت علیهم السّلام در بقیع دقیقاً در چه تاریخی رخ داد و چه‌کسانی عامل آن بودند؟

تخریب اصلی قبور ائمه در بقیع در هشتم شوال سال 1344 هجری قمری، برابر با اردیبهشت 1306 شمسی، توسط وهابیون به‌رهبری عبدالعزیز بن سعود انجام شد. این اقدام پس از اشغال کامل مدینه توسط نیروهای وهابی و با فتوای مستقیم علمای نجد صورت گرفت و پس از آن صورت گرفت که حکومت آل‌سعود با پشتیبانی بریتانیا بر حجاز مسلط شد و با بهره‌گیری از فتاوای علمای متعصب نجدی همچون شیخ عبدالله بن بلهید و شیخ محمد بن ابراهیم آل‌شیخ، حکم به لزوم تخریب قبور و بارگاه‌ها دادند. آنان مدعی بودند که وجود بنا و گنبد بر قبور و نیز زیارت اهل قبور، منجر به شرک و بدعت می‌شود.

در پی این فتاوا، گنبد و بارگاه زیبای ساخته‌شده بر قبور چهار امام معصوم یعنی امام حسن مجتبی، امام سجاد، امام باقر و امام صادق علیهم السّلام و نیز قبور بسیاری از بزرگان صدر اسلام، از جمله عباس عموی پیامبر، عقیل‌بن ابی‌طالب، فاطمه بنت اسد و دیگر شخصیت‌ها با بولدوزر و دینامیت تخریب شد.

باید بدانیم که پیش از این واقعه نیز یک بار در سال 1220 هجری قمری در زمان نخستین تسلط وهابیان بر مدینه، قبور تخریب شده بود، اما در دوره بعدی با بازگشت حکومت عثمانی، مجدداً بازسازی شدند. تخریب سال 1344 هـ.ق. اما پایدار ماند و تاکنون با وجود مطالبه جهانی، اجازه بازسازی داده نشده است.