جوان‌ترین امام، برکت عظیم در تاریخ اسلام

حضرت امام محمّد تقی علیه السّلام، نهمین امام شیعیان، به‌دلیل جایگاه بی‌نظیر و برکاتی که وجود مبارکشان برای جامعه اسلامی به‌همراه داشت، به لقب «مولود اعظم برکتاً» شهرت دارند. این لقب که بیانگر جایگاه والای ایشان در تاریخ اسلام است، نه‌تنها بر محوریت علمی و معنوی ایشان تأکید دارد، بلکه تأثیر شگرف ایشان بر تقویت و تثبیت پایه‌های فکری و اعتقادی شیعه را نمایان می‌کند.
امام جواد علیه السّلام در دوره‌ای به امامت رسیدند که شیعه با چالش‌های فکری و عقیدتی متعددی مواجه بود. این‌که آن امام جوان در سن هشت‌سالگی به مقام امامت رسیدند، موجب شد مخالفان تلاش کنند توانایی ایشان را زیر سؤال ببرند، اما آن حضرت با پاسخ‌های حکیمانه و علمی خود در برابر علما و فقیهان دوران، نه‌تنها شبهات را برطرف کردند، بلکه عملاً نشان دادند که امامت، جایگاهی الهی است و وابسته به سن یا شرایط ظاهری نیست.
یکی از برکات مهم دوران ایشان، گسترش فضای علمی و تقویت فرهنگ پرسشگری و پاسخگویی بود. امام جواد با جلسات مناظره و پاسخ به مسائل پیچیده فقهی و کلامی، نه‌تنها مبانی فکری شیعه را مستحکم کردند، بلکه الگویی از علم و تقوا را برای امت اسلامی ارائه دادند، علاوه بر این، حضور آن حضرت در بغداد و تعاملات ایشان با دربار عباسی نیز نشان‌دهنده توانمندی ایشان در مدیریت چالش‌های سیاسی و حفظ استقلال فکری شیعه بود. این اقدامات، مسیر روشنی برای حفظ هویت شیعه در برابر تهدیدهای خارجی فراهم کرد.

حجت‌الاسلام حسینی، کارشناس مسائل دینی، در خصوص اهمیت میلاد امام نهم شیعیان تصریح می‌کند: «در یک جلسه مناظره علمی که با حضور 80 نفر از علما و فقها برگزار شد، امام به بیش از 30 هزار سؤال در زمینه‌های مختلف، از فقه و تفسیر قرآن گرفته تا مسائل اجتماعی و اخلاقی، به‌دقت و با استحکام پاسخ دادند. این مناظرات نه‌تنها حقانیت ایشان را اثبات کرد، بلکه بسیاری از مخالفان را هم به سکوت واداشت.»

مولودی با برکت عظیم

چرا تولد امام جواد علیه السّلام در تاریخ اهل‌بیت علیهم السّلام اهمیت ویژه‌ای دارد؟

تولد امام جواد علیه السّلام از جهات متعددی اهمیت دارد؛ اولاً ایشان تنها فرزند امام رضا علیه السّلام بودند و این موضوع در شرایطی اتفاق افتاد که امام رضا علیه السّلام تا سن 50سالگی فرزندی نداشتند، این امر موجب ایجاد شبهات و هجمه‌هایی از سوی دشمنان و حتی نگرانی‌هایی میان برخی دوستان ناآگاه شد، اما با تولد امام جواد علیه السلام، این شبهات برطرف شد و دهان دشمنان بسته شد.

ثانیاً امام جواد علیه السّلام به‌دلیل برکت فراوانی که وجودشان برای جامعه شیعه به‌همراه داشتند، به لقب «مولود اعظم برکتاً» معروف شدند، لقبی که نشان‌دهنده نقش ویژه ایشان در تاریخ اسلام است.

اشاره کردید که امام به‌عنوان «مولود اعظم برکتاً» شناخته شده‌اند، دلیل اطلاق این لقب به آن حضرت چیست؟

امام جواد علیه السّلام به‌دلیل آثار و برکات فراوانی که وجود مبارکشان برای جامعه شیعه به‌همراه داشت، به این عنوان معروف شدند. آن حضرت از یک سو در سن کودکی به امامت رسید و یکی از برکات مهم وجود ایشان اثبات قدرت الهی در امامت یک کودک بود. ایشان در سن هشت‌سالگی به امامت رسیدند و با پاسخگویی به مسائل پیچیده علمی و اعتقادی، جایگاه امامت را تثبیت کردند.
این موضوع نشان داد که امامت منصبی الهی است و ارتباطی به سن یا تجربه ندارد، بلکه ناشی از علم لدّنی و ارتباط مستقیم با خداوند است، این امر اعتقاد شیعه به الهی بودن امامت را تقویت کرد.

از طرف دیگر امام جواد علیه السّلام در مدت کوتاه امامت خود، با مناظرات علمی و بیان معارف عمیق دینی، زمینه رشد فکری و علمی جامعه شیعه را فراهم کردند. مناظره مشهور ایشان با یحیی‌بن اکثم، که در آن به سؤالات جزئی و دقیق فقهی پاسخ دادند، نمونه‌ای از این برکات علمی است که جایگاه علمی اهل‌بیت علیهم السّلام را به همگان نشان داد.

در مناظره با یحیی‌بن اکثم، فقیه برجسته آن زمان، درباره حکم صید در حالت احرام، چنان شاخه‌های متعدد و جزئیاتی برای پرسش مطرح کردند که خود یحیی به ناتوانی‌اش اعتراف کرد، این نشان‌دهنده اتصال امام جواد علیه السّلام به علوم الهی است.

تقویت ارتباط شیعیان با امامت هم باید مورد توجه باشد. دوران امامت امام جواد علیه السّلام مصادف با افزایش فشارهای سیاسی و اجتماعی از سوی خلفای عباسی بود. ایشان با تدبیر و مدیریت الهی، شیعیان را در برابر این فشارها متحد و مقاوم نگه داشتند و شبکه وکالت را برای ارتباط میان شیعیان و امامت گسترش دادند. این شبکه بعدها در زمان امامان بعدی نقش کلیدی ایفا کرد.